پروتکل Zk-SNARK چیست؟ تکنولوژی افزایش حریم خصوصی در بلاکچین
برای درک بهتر از پروتکل Zk-SNARK، بهتر است ابتدا به مفهوم اثبات با دانش صفر (ZKP) مراجعه کنیم. این مفهوم ابتدا در دهه ۱۹۸۰ به‌صورت تئوری مطرح شد و روشی را بیان می‌کند که برای تایید اعتبار یک ادعا، نیازی به انتشار اطلاعات نیست. در این روش، یک طرف تراکنش (اثبات‌کننده) می‌تواند بدون انتشار اطلاعات بیشتر از اعتبار خود، تایید کننده را متقاعد کند.
پروتکل Zk-SNARK چیست؟ تکنولوژی افزایش حریم خصوصی در بلاکچین
پروتکل Zk-SNARK یکی از پروتکل‌های مبتنی بر اثبات دانش صفر است که در آن، کاربران بدون نیاز به تعامل مستقیم بین اثبات‌کننده و تاییدکننده، می‌توانند ثابت کنند که اطلاعات ارزشمندی را در اختیار دارند. Zk-SNARK مخفف Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Argument of Knowledge است، به معنای گواه اثبات دانش صفر غیرتعاملی. در بیشتر پروژه‌های رمزنگاری، تراکنش‌ها توسط خود شبکه تایید می‌شوند.
مزایای تکنولوژی Zk-SNARK
در این بخش به برخی از مزایای ویژه پروتکل Zk-SNARK می‌پردازیم. یکی از مهم‌ترین مزایای این پروتکل، حفظ حریم خصوصی بالای آن است. این پروتکل، اطلاعات بسیار مهم را محفوظ نگه می‌دارد و نیازی به ارتباط گسترده بین دو طرف تراکنش ندارد. تایید اطلاعات در این پروتکل تنها چند میلی‌ثانیه طول می‌کشد و این بسیار شگفت‌انگیز است. همچنین، Zk-SNARK ها توان عملیاتی بسیار خوبی دارند و در صورت استفاده از آن، نرخ گس کمتر خواهد بود.
معایب فناوری Zk-SNARK
اگرچه پروتکل ZK-SNARK به نظر می‌آید یک پروژه بی‌نقص باشد، اما در واقعیت چالش‌هایی نیز وجود دارد. به عنوان مثال، در صورتی‌که کاربری به کلید خصوصی دسترسی پیدا کند، امکان دارد تا برای جعل توکن اقدام کند. این جعل می‌تواند با ارائه اسناد نادرست برای تاییدکنندگان یا گواه اثبات اعتبار جعلی انجام شود. تلاش‌هایی برای جلوگیری از این کار صورت‌گرفته است. ارز دیجیتال زد کش، یکی از رمزارزهاییست که از این پروتکل استفاده می‌کند و به‌طور ویژه طراحی شده تا جعل توکن را به حداقل برساند. یکی از دیگر کاستی‌های این پروتکل، احتمال شکست از محاسبات کوانتومی است.
چه رمزارزهایی از ZK-SNARK استفاده می‌کنند؟
در حال حاضر، محبوبیت پروتکل ZK-SNARK بسیار افزایش یافته است. دو پروژه معروف ارز دیجیتال، یعنی ZCASH و PIVX، از این پروتکل استفاده می‌کنند. زد کش، به طور ویژه از ZK-SNARK بهره میبرد و این شبکه ارز دیجیتال بر اساس الگوریتم اثبات کار عمل می‌کند، درحالی‌که PIVX از اثبات سهام بهره میبرد. هر دوی این پروژه‌ها جزو پروژه‌های محبوب در زمینه ZK-SNARK هستند.
ارتباط بین ZK-SNARK و ZK-Rollup
لازم به ذکر است که اثبات دانش صفر (ZK-SNARK) تنها در زمینه ZK-Rollup کاربرد ندارد. در دنیای ارزهای دیجیتال، این مکانیسم نیز در فناوری معروف ZK-Rollup به کار گرفته می‌شود. ZK-Rollup به عنوان یک روش موثر برای بهبود مقیاس‌پذیری اتریوم و افزایش بازدهی پردازش‌ها معرفی شده است. این روش تعدادی از تراکنش‌ها را در یک بسته جمع‌آوری کرده و آنها را برای تایید اعتبار در خارج از زنجیره اصلی نگه می‌دارد. با این کار، محاسبات ریاضی برای تایید اعتبار در خارج از زنجیره اصلی انجام می‌شود و این کار به بهبود مقیاس‌پذیری کمک می‌کند.
تفاوت ZK-STARK با ZK-SNARK
حالا که با اهمیت و نحوه کار ZK-SNARK آشنا شدیم، در این بخش به بررسی ZK-STARK و تفاوت آن با ZK-SNARK می‌پردازیم. ZK-STARK نیز همچون روش ZK-SNARK بر مبنای اثبات دانش صفر است، اما با این تفاوت که در این روش، نیازی به تنظیمات تصادفی وجود ندارد. این ویژگی منحصر به فرد، امنیت استارک را نسبت به اسنارک افزایش می‌دهد.
آینده پروتکل ZK-SNARK
در حال حاضر، پروتکل ZK-SNARK بیشتر تمرکز خود را بر روی خصوصی‌سازی تراکنش‌های مالی در ارزهای دیجیتال دارد. این نکته مهم است که این را نباید به عنوان تنها کاربرد این پروتکل در نظر گرفت. در آینده امکان پذیر است که از این پروتکل برای حفظ حریم خصوصی افراد در فعالیت‌های آنلاین، مانند چت یا فعالیت‌های دیگر، استفاده شود. این می‌تواند نشان‌دهنده از تداوم استفاده از روش‌های نوین برای حفظ حریم خصوصی در دنیای برنامه‌های غیرمتمرکز باشد.
