ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک در بازار های مالی چیست؟
ریسک سیستماتیک چیست؟ ریسک‌های سیستماتیک فقط به یک معامله محدود نمی‌شوند و در واقع همهٔ بازار را در بر می‌گیرند. این ریسک‌ها معمولاً با نام “ریسک غیر قابل اجتناب” شناخته می‌شوند، زیرا شما قادر به پیش‌بینی آن‌ها نیستید و نمی‌توانید آن‌ها را از بین ببرید. وقتی از ریسک غیر قابل اجتناب صحبت می‌شود، به این معناست که ریسکی وجود دارد که تمامی بازار و شرکت‌های سهام را در بر می‌گیرد و بر آن‌ها حکم می‌آورد.
ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک در بازار های مالی چیست؟
عوامل مختلفی وجود دارند که ممکن است احتمال بروز ریسک سیستماتیک را افزایش دهند. این عوامل بر اساس سیاست‌ها و وضعیت اقتصادی هر کشور متغیر است و ممکن است میزان این نوع ریسک در هر کشور متفاوت باشد. به عنوان مثال، یک کشوری که دچار تحریم‌های متعددی شده است یا دائماً در حال جنگ با دیگر کشورها است، ممکن است ریسک سیستماتیک بیشتری داشته باشد. اما به طرف مقابل، کشوری که با هیچ‌یک از این مشکلات روبه‌رو نیست، ممکن است ریسک کمتری داشته باشد و سرمایه‌گذاری در بازارهای آن به نظر معقول‌تر بیاید.
رابطه ضریب بتا و ریسک سیستماتیک
در بروز ریسک سیستماتیک، هیچ یک از شرکت‌ها یا سرمایه‌گذاران نقشی ندارند و این ریسک معمولاً به دلیل مشکلات بزرگی مانند تحریم‌ها به وجود می‌آید. برای کمک به معامله‌گران در شناسایی و مدیریت این ریسک‌های غیر قابل اجتناب، کارشناسان بازار روشی به نام ضریب بتا ارائه کرده‌اند. در این روش، هر سهم در بازار مالی یک ضریب بتا دارد و معامله‌گران می‌توانند قبل از ورود به معامله این ضریب را محاسبه کنند تا از ریسک‌های سیستماتیک جلوگیری کنند.
مثالی برای ریسک سیستماتیک برای بهتر درک این نوع ریسک، یک مثال می‌آوریم. همانطور که احتمالاً متوجه شده‌اید، ریسک‌های سیستماتیک با وضعیت اقتصادی و سیاسی کشورها مرتبط هستند و حتی تداخلات کوچکی میان دو کشور می‌تواند این ریسک را بروز دهد. ما همه با مشکلات سیاسی میان آمریکا و ایران آشناییم. زمانی که آمریکا فشاری بر ایران وارد می‌کند، اثرات این فشارها را می‌توانیم بر بازار مالی ایران ببینیم. این تنش‌ها مثالی از بروز ریسک سیستماتیک هستند. در این زمان، احتمال بروز این ریسک بیشتر می‌شود و به همین دلیل پیشنهاد می‌شود در چنین مواقعی وارد بازار مالی نشوید.
ریسک غیر سیستماتیک چیست؟
بعد از بررسی کامل ریسک سیستماتیک، نوبت به ریسک غیر سیستماتیک می‌رسد. در این نوع ریسک، معامله‌گران باید توجه کامل خود را به شرکت‌ها و سهام‌ها بپردازند و به جای تمرکز بر بازار به جزئیات شرکت‌ها توجه کنند تا بتوانند این نوع ریسک را شناسایی و مدیریت کنند.
در ریسک‌های غیر سیستماتیک، اقدامات شرکت‌ها و دارایی‌ها اهمیت بالایی دارند و حتی تغییرات کوچک در این اقدامات ممکن است این ریسک را تشدید کند.
انواع ریسک غیر سیستماتیک
ریسک‌های غیر سیستماتیک انواع مختلفی دارند که در زیر هرکدام را توضیح می‌دهیم:
ریسک تجاری: ریسک‌های تجاری هم درون و هم خارج از یک کسب و کار وجود دارند.
ریسک مالی: در ریسک مالی همیشه باید توجه شود که سرمایه و حقوق شرکت‌ها در وضعیت بهینه قرار دارند و در غیر این صورت، به دلیل ساختار ضعیف در جریان‌های مالی شرکت، ریسک‌های مالی افزایش می‌یابند.
ریسک عملیاتی: اتفاقاتی ممکن است به وجود بیاید که باعث خطر برای یک شرکت شود یا به شرکت آسیب بزند یا اینکه به طور کلی منجر به از بین رفتن آن شرکت شود. به عنوان مثال، در صورت هک شدن اطلاعات مشتریان یک شرکت، اثرات نامطلوبی را ممکن است بر شرکت اصلی داشته باشد.
ریسک قانونی–نظارتی: قوانینی ممکن است وضعیت یک شرکت را تهدید کنند یا خسارات زیادی را به آن وارد کنند. به این نوع ریسک‌ها ریسک‌های قانونی و نظارتی می‌گویند.
ریسک‌های سیستماتیک غیر قابل اجتنابند، در حالی که ریسک‌های غیر سیستماتیک قابل کنترل و کاهش هستند. ریسک‌های غیر قابل اجتناب، به دلیل تأثیرگذاری بر تمام بازار، معمولاً حذف نمی‌شوند و نمی‌توان از آن‌ها دوری کرد، در حالی که برای ریسک‌های غیر سیستماتیک، امکان کاهش تاثیر آن‌ها وجود دارد.
ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک، راه‌حل چیست؟
ریسک همواره در بازارهای مالی حضور دارد و بنابراین شما باید به طور مداوم از آخرین اخبار و تحولات بازارهای مالی مطلع شوید و اطلاعات خود را به‌روز کنید. با مدیریت و کنترل ریسک‌های سیستماتیک و غیر سیستماتیک، می‌توانید ارزش سبد سرمایه‌ی خود را حفظ و حتی افزایش دهید. اما اگر این ریسک‌ها مدیریت نشوند، ممکن است به ویرانی دارایی‌ها و سرمایه‌ها منجر شوند و خسارات غیرقابل جبرانی به شما وارد شود. بنابراین، پیش از ایجاد ریسک، به دقت و با دید باز، تحقیقات لازم را در مورد شرکت‌ها و بازارهای مالی انجام دهید تا تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را با آگاهی بیشتری اتخاذ کنید.
