فناوری بلاک چین در ایران؛ آیا بلاکچین در کشور ما محدودیتی دارد؟
مفاهیم شبکه‌های بلاکچین و رمزارز باید از هم تفکیک شوند. بلاکچین در واقع زیرساخت تکنولوژیک رمزارزهاست و این می‌تواند تنها یکی از کاربردهای شبکه‌های بلاکچین باشد. کارکردهای مختلف فناوری بلاکچین در ایران می‌تواند باعث توسعه کارآفرینی شود. مزایایی که بلاکچین ایجاد می‌کند اساساً محدود به حوزه رمزارزها نیست و در حوزه‌های مختلفی اعم از بیمه، فینتک و انواع بازارهای مالی می‌توان از پتانسیل‌های آن استفاده کرد.
فناوری بلاک چین در ایران؛ آیا بلاکچین در کشور ما محدودیتی دارد؟
خرده فرهنگ کریپتو در ایران
در ایران، مانند هر کشور دیگری، خرده فرهنگ از علاقه‌مندان به بلاکچین و ارزهای دیجیتال، شامل سازمان‌های رسمی مانند انجمن بلاکچین و همچنین گروه‌های از محققان، دانشجویان، سرمایه‌گذاران و علاقمندان وجود دارند. این گروه‌ها به طور مرتب در مکان‌های عمومی گرد هم می‌آیند، پادکست‌ها مانند “خرگوش” و “سوم ژانویه” را میزبانی می‌کنند و سایت‌های خبری اختصاصی مانند CoinIran را اداره می‌کنند. آنها در مورد آخرین وضعیت فناوری بلاکچین در ایران و همچنین در مورد ویژگی‌ها و مزایای ارزهای دیجیتال بحث می‌کنند و نکات و هشدارهایی در مورد خطرات سرمایه‌گذاری را به اشتراک می‌گذارند.
نهادهای رسمی فناوری بلاکچین در ایران
بخشی از خدمات فناوری بلاکچین در ایران به فین‌تک‌ها و استارت‌آپ‌ها واگذار شده است. استارت‌آپ‌ها می‌توانند سرویس‌های بلاکچینی را ارائه دهند. آنها می‌توانند بر بستر بلاکچین، تامین مالی جمعی داشته باشند و ایده‌های خود را در معرض دید سرمایه‌گذاران جهانی قرار دهند تا آنها سرمایه‌گذاری کنند. اما برای این کار، استارت‌آپ‌ها در ابتدا نیازمند زیرساخت‌هایی هستند که فراهم‌سازی آنها نیاز به سرمایه‌گذاران عمده دارد که به عهده بانک‌ها است.
تلاش برای کنترل
هدف ساتوشی ناکاموتو، مخترع بلاکچین، ایجاد پول دیجیتالی بود که بدون نظارت نهادهای واسطه، امکان مبادله ارزش را بین افراد فراهم کند. اما این خصوصیت غیرمتمرکز می‌تواند باعث سوء استفاده‌های افراد سودجو شود. برای نظارت بر مبادلات رمزارزها، بسیاری از کشورها از قوانین KYC استفاده می‌کنند که به منظور شفاف‌سازی مالی و جلوگیری از پولشویی و تامین مالی تروریسم تدوین شده است. کاربرد صرافی تنها به تعیین قیمت امروز ارز دیجیتال خلاصه نمی‌شود.
رشد هرچه بیشتر صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملات علاوه بر آنکه می‌تواند به خدمات داخلی رمزارز بینجامد، گردش مالی ایجاد شده در این صرافی‌ها می‌تواند زمینه‌ساز سرمایه‌گذاری‌های علمی پژوهشی در حوزه فناوری بلاکچین در ایران باشد. این روند می‌تواند به عنوان موتور محرک توسعه فناوری‌های مهم دیگر در کشور مثل هوش مصنوعی یا اینترنت اشیا عمل کند.
در اوایل سال ۲۰۲۱، شرکت‌های فینتک محلی نسبت به محدودیت‌ها در تجارت ارزهای دیجیتال ایران اعتراض کرده و مخالفت خود را با تلاش‌های دولت برای محدود کردن عملیات مبادلات ارزهای دیجیتال ابراز کردند. به عقیده این فعالان حوزه کریپتو، این محدودیت‌ها ایران را از فرصت‌های بهره‌وری از این فناوری محروم می‌کند. مدیران و قانون‌گذاران حاکمیتی با عدم درک درست از مزایا و قابلیت‌های این فناوری با برخوردهای سلبی و محدود کننده در بسیاری از موارد موجب محروم شدن کشور از مزایای مهم فناوری بلاکچین در ایران شده‌اند.
دانشگاه‌های ایران هم به طور محدود وارد این زمینه شده‌اند، اما شاید مهم‌ترین آنها مرکز آزمایشگاه بلاکچین ایران در دانشگاه صنعتی شریف باشد. این مرکز، به عنوان یک مرکز رشد و توسعه فناوری بلاکچین در ایران، فعالیت خود را در سال ۱۳۹۵ آغاز کرد. فعالیت این مرکز بیشتر بر روی پژوهش، تحقیق و اجرای پروژه‌های بلاکچینی متمرکز است و تاکنون پروژه‌های متعددی در زمینه اینترنت اشیا، رمزارزها و توکن‌های NFT را اجرا کرده است. همچنین، سمینارهایی با موضوع فناوری بلاکچین در دانشگاه‌های مختلف برگزار کرده است. با این حال، محدودیت‌هایی همچون تحریم‌های یکجانبه آمریکا و دیگر محدودیت‌ها، به فعالیت و رشد فناوری بلاکچین در ایران مانع شده است.
ستاد توسعه فناوری‌های اقتصاد دیجیتال و هوشمند سازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز یکی از نهادهای حامی توسعه فناوری بلاکچین در ایران است. این ستاد با همکاری تأییدکنندگان، توسعه‌دهندگان، صاحبان کسب و کارها و کاربردهای مبتنی بر بلاکچین، مراکز تبادل و کاربران اپلیکیشن‌ها بر روی ایجاد یک بستر بلاکچین بومی برای پیاده‌سازی اپلیکیشن‌های توزیع‌شده بر بستر قراردادهای هوشمند تمرکز دارد. این ستاد همچنین ارتباط با فعالان حوزه بلاکچین و ارزهای دیجیتال و راه‌اندازی مراکز شتاب دهی با رویکرد شتاب دهی کسب‌وکارهای مبتنی بر بستر بلاکچین را در برنامه‌های خود قرار داده است.
شرکت‌های موفق فناوری بلاکچین در ایران
یکی از آنها یکتا ققنوس است که با حمایت بانک‌های ملی، ملت، تجارت، پارسیان و پاسارگاد و شرکت‌های توسن و ققنوس شکل گرفته و به توسعه کیف پول رمزنگاری برای مدیریت ثروت خرد، امکان توکنیزه کردن دارایی‌های ارزشمند فیزیکی در قالب ارزهای رمزنگاری شده برای تمامی اقشار جامعه پرداخته است. سایر شرکت‌هایی مانند بلاکچین سور، رستاک مدیا سپهر، استودیو پیشران کسب و کار آراد، سامانه‌های گسترده امن‌مایان ایرانیان، کارچین، و لوکان نیز در زمینه‌های مختلف فناوری بلاکچین در ایران فعالیت دارند و به توسعه این فناوری در کشور کمک می‌کنند.
