بازار کامودیتی یا بازار کالا، محلی است که کالاهای ضروری به توافق بین اعضای آن مبادله می‌شوند، مطابق با قوانین و مقررات مشخص. در این بازار، تجارت معامله‌گران به دو هدف اصلی متمرکز است:
- تحویل گرفتن کالاها به‌منظور استفاده واقعی یا کسب سود از تغییرات قیمتی آن‌ها.
- تنظیم معاملات مربوط به کالاهای ضروری که با توجه به بازارهای مالی موردنظر انجام می‌شود.
کامودیتی چیست؟ معرفی Commodity Market یا کالای اولیه
به عنوان مثال، هند با داشتن ۶ بورس کالای ملی، از جمله بورس چندکالایی (MCX)، بورس ملی کالا و مشتقات (NCDEX) و بورس کالای هند (ICEX)، نقش بزرگی در تجارت کالاها و مشتقات آن‌ها ایفا می‌کند.
در تعریف Investopedia، کامودیتی به عنوان بازاری برای خرید، فروش و تجارت انواع مواد خام یا کالاهای اولیه تعریف شده است. این کالاها به دو دسته “کالاهای سخت” و “کالاهای نرم” تقسیم می‌شوند:
- کالاهای سخت: شامل منابع طبیعی مانند طلا، نفت و لاستیک است که باید استخراج یا تولید شوند.
- کالاهای نرم: شامل محصولات کشاورزی مانند گندم، قهوه و گوشت است که در حوزه‌های کشاورزی و دام‌پروری تولید می‌شوند.
معامله‌گران می‌توانند از این بازار برای معامله با انواع کالاها استفاده کنند. به عنوان مثال، بورس کالای شیکاگو (CBOT) و بورس کالای نیویورک (NYMEX) به ترتیب کالاهایی مانند ذرت، قهوه، طلا و نفت را عرضه می‌کنند.
بورس‌های کامودیتی مهم در جهان شامل بورس کالای لندن و بورس کالای توکیو نیز هستند. این بازارها امکان معامله الکترونیکی را هم فراهم می‌کنند تا مشتقات کالاهای اولیه به‌عنوان دارایی‌های مهم در بازارهای مالی مورد توجه قرار گیرند.
اصلی‌ترین نکته در کامودیتی‌ها این است که این بازارها به مشتقات کالاهای اولیه همانند کالاهای کامودیتی جدی مورد توجه قرار می‌گیرند. این امر باعث می‌شود سرمایه‌گذاران بتوانند در دوره‌های نوسانی بازار از این کالاها به‌عنوان گزینه‌ای برای سرمایه‌گذاری و سودآوری استفاده کنند.
معرفی انواع بازارهای کالا و دلیل تنوع کامودیتی
همه کالاها یا کامودیتی‌ها در دو نوع اصلی بازار ارائه می‌شوند:
- بازارهای نقدی (Spot Markets): در این بازارها، کالاهای فیزیکی مانند طلا یا برنج برای تحویل فوری معامله می‌شوند. این بازارها همچنین به عنوان بازارهای فیزیکی شناخته می‌شوند.
- بازارهای مشتقه (Derivatives Markets): این بازارها شامل معاملات آتی و دیگر اختیارات است. قراردادهای معاملاتی مهمی مانند معاملات فوروارد و فیوچرز در این بازارها وجود دارد.
قراردادهای فوروارد و فیوچرز به مالکان کالاهای مختلف این امکان را می‌دهند که در آینده با قیمتی که امروز توافق شده است، معامله کنند. این امر باعث می‌شود تا بازار کامودیتی تنوع پیدا کند و دست سرمایه‌گذاران برای سودآوری بازتر شود. این دو نوع قرارداد از ساختاری مشابه استفاده می‌کنند، با این تفاوت که معاملات فوروارد خارج از بورس انجام می‌شوند در حالی که معاملات فیوچرز در بورس معامله می‌شوند.
تنظیم بازار یکی از ویژگی‌های حیاتی بازار کامودیتی است. برای مثال، در ایالات متحده، کمیسیون معاملات آتی (CFTC) مسئول تنظیم بازارهای آتی کالا و اختیار معاملات است. هدف CFTC ترویج بازارهای رقابتی، کارآمد و شفاف است تا از مصرف‌کنندگان در برابر تقلب و اقدامات خرابکارانه محافظت کند. مقررات محدودیت یا لغو فروش کوتاه‌مدت، از جمله مقرراتی هستند که در بازارهای مالی اجرا می‌شوند تا امکان دستکاری بازار و قیمت‌ها کم‌تر شود.
بررسی دلایلی که یک دارایی را به کامودیتی تبدیل می‌کند:
- طیف گسترده‌ای از کالاها: بازار کامودیتی فضای جالی و گسترده‌ای است که در آن کالاهای متنوع و مختلف معامله می‌شوند. اینجا نه تنها در مورد کالاهای سخت و نرم صحبت می‌شود، بلکه تنوع کالاها در این بازار بیشتر از این است. از جمله دارایی‌هایی که در این بازار معامله می‌شود، می‌توان به قهوه، گوشت گاو، گندم، برنج، شیر، قند، گازوئیل، کاکائو، پنبه، نفت خام، آلومینیوم، فلز مس، طلا، نیکل و غیره اشاره کرد.
- قرارگیری در بازارهای مالی مختلف: همانطور که انواع سهام در بازار سهام دسته‌بندی می‌شوند و تحرکات قیمتی آن‌ها با توجه به مدل‌های مختلف پیش‌بینی می‌شود، کالاها هم دسته‌بندی مخصوص خود را دارند. دسته‌بندی انواع کالاها، به‌ویژه کالاهایی که به‌عنوان مواد خام شناخته می‌شوند، از جمله ویژگی‌های کالای موجود در بازار کامودیتی است.
- پوشش ریسک در معاملات: در زمان بحران‌هایی مانند جنگ، رکود و رسوایی‌های مالی، دارایی‌های سنتی مانند سهام و اوراق قرضه معمولاً دچار ریزش می‌شوند و زیان‌های بسیاری را برای سرمایه‌گذاران به ارمغان می‌آورند. در چنین شرایطی می‌توان از کالاها برای محافظت از سرمایه‌گذاری‌ها در برابر انواع ریسک‌ها استفاده کرد. بازار کامودیتی و کالاهای آن در اصل یک استراتژی برای کنترل تورم و چالش‌های اقتصادی در طول بحران‌ها هستند.
با توجه به این دلایل، پتانسیل سرمایه‌گذاری در بازار کامودیتی بسیار مهم است. این بازار یک محیط مستقیم برای معامله و انتقال کالاهای مختلف بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان فراهم می‌کند. همچنین، کالاهای کامودیتی می‌توانند به‌عنوان یک راه حل مطمئن برای حفاظت در برابر نوسانات بازار و ریسک‌های مربوط به اقتصاد و تورم عمل کنند.
